آموزش برنامه نویسی پی اچ پی قسمت دوم

در جلسه اول آموزش برنامه نویسی و طراحی وب به زبان PHP رایانه خود را به سرور محلی تبدیل کردیم و نیز ابزارهای مورد نیاز برای شروع برنامه نویسی به این زبان را نصب کرده و در نهایت هم شاهد اجرای موفق اولین پروژه خود بودیم. در این جلسه می‌خواهیم در مورد متغییرها و نیز عملگرها در php صحبت کنیم.

همانطور که در جلسه قبل توضیح دادیم ابتدا Xampp را باز کرده و سرور Apache و MySQL را آنگونه که توضیح دادیم اجرا کنید. سپس در پوشه htdocs یک پوشه جدید به نام section2 ایجاد کنید. حال NotePad++ را باز کنید. همانند جلسه اول، از منوی Language زبان php را انتخاب کنید. و بدون اینکه چیزی در این فایل بنویسید، آن را با نام vars.php در پوشه section2 دخیره کنید. بدین طریق می‌توانید از طریق آدرس http://127.0.0.1/section2/vars.php به این فایل دسترسی داشته باشید.

دستور چاپ و خروجی در php
برای چاپ متون و سایر موارد در پی‌اچ‌پی می‌توان از دستورات مختلفی که به این منظور ایجاد شده‌اند استفاده کرد. رایج‌ترین دستور برای چاپ خروجی در php همانند کدی که جلسه اول نوشتیم، دستور echo است. روش استفاده از این دستور بدین صورت است که ابتدا آن را نوشته و سپس آنچه قصد داریم به عنوان خروجی در مرورگر کاربر نمایش یابد را مقابل آن می‌نویسیم. اگر بخواهی به صورت مستفیم با این دستور خروجی داشته باشیم باید آن را بین دابل کوتیشن یا تک کوتیشن قرار دهید و در آخر نیز علامت نقطه ویرگول را قرار دهید که به معنای پایان آن خط و دستور در پی‌اچ‌پی است. در ادامه چند دستور چاپ و خروجی را با یکدیگر تمرین می‌کنیم.

NotePad++ را باز کنید و کد زیر را در آن وارد کنید:

<?php

    echo "salam. in jalase dovome amoozeshe php dar zoomit ast.";

    ?>

بنظر شما خروجی کد بالا چیست؟ همانطور که احتمالا حدس زده‌اید آنچه بین دابل کوتیشن قرار دارد به عنوان خروجی در مرورگر کاربر نمایش خواهد یافت. (یعنی عبارت salam. in jalase dovome amoozeshe php dar zoomit ast.) علاوه بر متن می‌توان کدهای اچ‌تی‌ام‌ال را نیز توسط دستور  echo در مرورگر به کاربر نشان داد. کد بالا را به صورت زیر تغییر دهید:

    <?php

    echo "salam. in jalase dovome amoozeshe php dar zoomit ast.
	<br>in khate dovom ast<b>matne zakhim</b><i>matine kaj</i>";

    ?>

خروجی کد بالا به صورت زیر خواهد بود:

همانطور که در عکس بالا می‌بینید هر آنچه در مقابل عبارت echo قرار داده شود حتی کدهای اچ‌تی‌ام‌ال بخوبی اجرا می‌شوند. دقت کنید در صورتی که کدهای html در این دستور بین تک کوتیشین قرار گیرند به صورت کد html پردازش نشده و به همان شکل در مرورگر نمایش می‌یابند. پس برای اینکه کدهای اچ‌تی‌ام‌ال بدرستی اجرا شوند باید مطمئن شوید آن‌ها را در بین دابل کوتیشین قرار داده‌اید.

نوشتن توضیحات در کدهای php
در تمامی زبان‌های برنامه نویسی، توسعه دهندگان توضیحاتی را با توجه به قواعد آن زبان، در کدهای خود درج می‌کنند تا در مراجعات بعدی راحت‌تر بتوانند از کدهای خود سر در بیاورند و نیز توسعه دهندگان دیگر بتوانند راحت‌تر کدها را درک کنند. دقت کنید که توضیحات فقط برای توسعه دهنده و برنامه نویس قابل دیدن بوده و به هیچ وجه در خروجی قرار نگرفته و کاربران آن‌ها را نمی‌بینند. برای نوشتن توضیحات در php می‌توان به چند روش عمل کرد. NotePad++ را گشوده و یک فایل جدید php را مانند قبل بسازید و آن را با نام comment.php در پوشه section2 ذخیره کنید. در این فایل کدهای زیر را وارد کنید:

  <?php

    // in yek tozih yek khati ast va dar moroorgar namayesh nemiyabad

    # in ham tozihe yek khati digari ast

    /* in yek tozi chand khati ast

    khate dovome tozih */

    ?>

همانطور که می‌بینید می‌توانید به چند طریق توضیحات تک خطی و چند خطی را در پی‌اچ‌پی بکار ببرید.

متغییرها در php
در ابتدا مفهوم متغییر را برای شما توضیح می‌دهیم. فرض کنید شما یک کاسه خالی دارید. خب در این حالت می‌توانید هر چه دوست دارید را در این کاسه قرار دهید. مثلا یکبار آب، یک بار چند میوه و … در اینجا کاسه شما حکم متغییر را دارد که هر لحظه می‌تواند چیزی را در خود داشته باشد.

متغییرها در زبان‌های برنامه نویسی مختلف وجود دارند و از مهمترین بخش‌های یک پروژه به حساب می‌آیند. در تمامی پروژها قطعا به استفاده از متغییرها نیاز خواهید داشت پس باید این مبحث ساده را بخوبی فرا بگیرید. پی‌اچ‌پی برخلاف سایر زبان‌های برنامه نویسی برای هر نوع داده، متغییر جداگانه ندارد و این موضوع یکی از نکات و جوانب بسیار مثبت php است. شما یک متغییر را تعریف کرده و هر نوع داده‌ای که می‌خواهید را در قرار می‌دهید.

اما تعریف و استفاده از متغییرها قواعد خاصی هم دارد. برای معرفی کردن متغییرها باید ابتدا علامت $ را نوشته و پس از آن نام متغییر مورد نظر را بنویسید. دقت کنید در نام گذاری متغییرها حروف بزرگ و کوچک با یکدیگر فرق دارند. برای مثال متغییری با نام var$ با متغییری با نام Var$ تفاوت دارد و پی‌اچ‌پی در واقع آن‌ها را دو متغییر جدا از هم می‌داند.

بهترین روش یادگیری استفاده از مثال عملی است. در فایلی که به نام vars.php ایجاد کردید، کدهای زیر را عینا تایپ کنید:

<?php

    // متغییر رشته ای

    $var1 = "zoomit";

    // متغییر عدد صحیح

    $var2 = 123;

    // متغییر اعشاری

    $var3 = 1.2222;

    // متغییر صحیح یا غلط

    $var4 = true;

    ?>

همانطور که در بالا می‌بینید می‌توان هر نوع داده‌ای را در متغییری که در پی‌اچ‌پی تعریف کرده‌اید قرار دهید. برای نسبت دادن مقدار به متغییرها باید پس از معرفی، علامت = را قرار داده و سپس مقدار مورد نظر را تایپ کنید. اگر پیش‌تر با زبان‌های دیگر برنامه نویسی کرده باشید می‌دانید که چند نوع متغییر اصلی وجود دارد:

    متغییرهای رشته‌ای
    متغییرهای اعداد صحیح
    متغییرهای اعداد شناور
    متغییرهای دو حالته که یک مقدار صحیح یا غلط را نگه می‌دارند

این ۴ نوع متغییر اصلی در اکثر زبان‌های برنامه نویسی هستند. شما هر نوع داده‌ای که به متغییر مورد نظرتان نسبت دهید، آن متغییر خودبخود از نوع داده شما خواهد بود. برای مثال در کد بالا متغییر اول از نوع رشته‌ای است چراکه داده نسبت داده شده به آن یک رشته متنی است.

نکته مهم در مورد رشته‌ها این است که در پی‌اچ‌پی باید این نوع داده را بین دابل کوتیشین یا تک کوتیشن قرار دهید. البته تفاوت‌هایی بین این دو نیز وجود دارد که در به‌زودی به این موضوع نیز می‌پردازیم. پس تا اینجای کار یاد گرفتیم که چگونه مقادیر مختلف را بنا به نیاز در متغییرها قرار دهیم.

چاپ متغیرها
حال که آموختیم چگونه می‌توان موارد مختلف را در مرورگر به عنوان خروجی چاپ کرد، بهتر است به سراغ چاپ متغیرها برویم. برای چاپ متغییرها و نشان دادن داده‌ای که هر متغییر در خود دارد می‌توانید از دستور echo استفاده کنید. فایل vars.php را باز کرده و تما کدهای نوشته شده در آن را پاک کرده و کد زیر را در آن تایپ و سپس ذخیره کنید.

 <?php

    // این یک توضیح است. خط زیر یک متغییر رشته ای است

    $var = "ebarate mojud dar motaqayere aval";

    // خط زیر یک متغییر عددی است

    $newVar = 123;

    // خط زیر یک متغییر از نوع صحیح یا غلط است

    $anotherVar = true;

    echo $var;

    // خط زیر کد اچ تی ام الی است که باعث رفتن به خط جدید در مرورگر می شود

    echo "<br>";

    // کد زیر مقدار متغییر را در مرورگر نمایش می‌دهد

    echo $newVar;

    echo "<br>";

    echo $anotherVar;

    ?>

سپس در مرورگرتان را باز کرده و به آدرس http://127.0.0.1/section2/vars.php بروید. خروجی شما باید مانند تصویر زیر باشد:

همانطور که می‌بینید هرچه آنچه که متغییرها در خود نگه داشته‌اند را توسط دستور echo در مرورگر چاپ کردیم. همچنین توضیحات را در کد بالا به کار بردیم ولی این توضیحات برای خودمان هستند و نه تاثیری در خروجی کد داشته و نه برای کاربر قابل مشاهده‌اند. دقت کنید که می‌توان متغییرها را به همراه متون ثابت نیز بکار برد. در این شرایط باید حتما از دابل کوتیشین استفاده کنید یعنی متغییرها را در داخل دابل کوتیشن بکار ببرید. در صورتی که از تک کوتیشین استفاده کنید، همانطور که گفتیم به جای مقدار متغییر، نام خود متغیر در خروجی نمایش خواهد یافت. فایل vars.php را گشوده و آن را به صورت زیر اصلاح کنید:

<?php

// این یک توضیح است. خط زیر یک متغییر رشته ای است

$var = "ebarate mojud dar motaqayere aval";

// خط زیر یک متغییر عددی است

$newVar = 123;

// خط زیر یک متغییر از نوع صحیح یا غلط است

$anotherVar = true;

// کد زیر باعث چاپ متن و متغییر در کنار یکدیگر در مروگر خواهد شد

echo "meqdare motaqayere aval in ast: $var";

echo "<br>";

echo "meqdate motaqayere dovom : $newVar va meqdare motaqayere sevom niz : $anotherVar ast";

?>

خروجی کد بالا به صورت زیر خواهد بود:

همانطور که در تصویر بالا می‌بینید به جای نام هر متغییر، مقدار آن در مرورگر نمایش یافته است. بدین طریق یاد گرفتیم که چگونه متغییری را تعریف کرده و سپس در هرجا که نیاز داریم به مقدار آن دسترسی داشته باشیم. در جلسه بعد اعمال مختلف بر روی متغییرها را با یکدیگر خواهیم آموخت و نیز با عملگرهای php آشنا خواهیم شد.